Quần thể danh thắng Tràng An trở thành di sản thế giới kép đầu tiên ở Việt Nam

Quần thể danh thắng Tràng An đã trở thành di sản thế giới hỗn hợp thứ 30 trên thế giới.

Với việc đáp ứng 3 tiêu chí nổi bật toàn cầu trong đó có 2 tiêu chí của một di sản thiên nhiên thế giới (tương tự với Vịnh Hạ Long sau 2 lần công nhận) và một tiêu chí của di sản văn hóa thế giới, Tràng An trở thành di sản thế giới hỗn hợp đầu tiên ở Việt Nam. Sau gần 30 năm gia nhập Liên hợp quốc, hơn 20 năm lập hồ sơ đề cử di sản, lần đầu tiên Việt Nam được vinh danh một di sản thế giới kép. Tự hào hơn, di sản thế giới ấy đang bao trọn quanh vùng bảo vệ đặc biệt của cố đô Hoa Lư với nhiều dấu ấn hào hùng, sáng chói trong lịch sử Việt Nam.

Khu du lịch Tràng An

Sự kiện trọng đại này vô cùng ý nghĩa đối với người dân Việt Nam, đặc biệt là người dân Ninh Bình trong thời điểm mà chỉ còn vài ngày nữa thôi nơi đây sẽ tổ chức sự kiện giải phóng thành phố và chào đón 2 đô thị Ninh Bình và Tam Điệp được nâng cấp. Nằm trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, ở phía Nam của đồng bằng châu thổ sông Hồng, Quần thể danh thắng Tràng An vinh dự trở thành di sản thế giới hỗn hợp đầu tiên ở Việt Nam với các giá trị văn hóa và thiên nhiên đặc sắc. Tràng An gồm 3 khu vực bảo tồn là: Di tích Quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư; Di tích Quốc gia đặc biệt Danh thắng Tràng An - Tam Cốc - Bích Động; khu rừng đặc dụng Hoa Lư – chùa Bái Đính. Tổng diện tích của Quần thể là 4.000 ha, chiếm toàn bộ khối đá vôi Tràng An và được bao quanh bởi vùng đệm rộng 8.000 ha, gồm nhiều di tích lịch sử và thắng cảnh có giá trị nổi bật toàn cầu. Có thể nói, thiên nhiên đã quá ưu ái khi ban tặng cho Việt Nam khu danh thắng tuyệt mỹ này. Nơi đây là một vùng non nước hữu tình, sông núi, ao hồ đan xen hòa quyện với cảnh sắc nước mây trời trong xanh, những hang động quyến rũ. Và không thể không nói tới là dấu ấn lịch sử, văn hóa của người tiền sử và các triều đại Đinh Lê Lý Trần đã được ghi nhận tại đây càng tô điểm thêm cho vẻ đẹp của vùng danh thắng này.

Góc chụp trên cao đường vào hang động Tràng An

Câu chuyện về người Việt cổ ở Tràng An

Nhiều di chỉ khảo cổ học mới được phát hiện đã cho thấy Tràng An là một địa điểm quan trọng toàn cầu tái hiện và giúp chúng ta hiểu được cách người tiền sử thích nghi với biến cố lớn về môi trường, cảnh quan, ít nhất là từ khoảng 23.000 năm đến nay, một số nền văn hóa tiền sử đã tiến hóa liên tục ở khu vực này, từ thời đồ Đá cũ qua thời đại Đá mới đến thời đại đồ Sắt và đồ Đồng. Trong khoảng thời gian đó, khu vực này cũng đã trải qua một số lần dao động mực nước biển đáng kể. Trước biển tiến, người tiền sử chủ yếu sống dưới các mái đá cao, ở sâu trong trung tâm khối đá vôi Tràng An, cách biển khá xa. Trong và sau biển tiến, họ đã hạ thấp xuống hơn và mở rộng phạm vi cư trú ra ven rìa khối đá vôi và xa hơn tìm kiếm các nguồn thức ăn cả trên núi lẫn dưới biển. Trong điều kiện tự nhiên đặc biệt, khi hầu như chỉ có đá vôi là chất liệu đá duy nhất, người Tràng An đã biết sử dụng nó làm công cụ lao động, cho đến cách ngày nay khoảng 3.000 năm, trong quá trình đó đã nhận biết được rằng đá vôi đô-lô-mít thuộc loại chất liệu tốt nhất có thể có. Đồng thời với giai đoạn biển tiến lớn nhất cuối cùng (khoảng 7.000-4.000 năm trước) người tiền sử Tràng An đã biết tới nghệ thuật làm đồ gốm. Những chứng cứ sớm nhất được cho là tương đương với gốm Đa Bút đã từng tìm thấy ở Ninh Bình và Thanh Hóa (6.000 năm trước), nhưng thực tế đã được làm ra ở đây sớm hơn nhiều (khoảng 9.000 năm trước) và tiến hóa liên tục qua thời đại Kim khí (khoảng 4.000-3.500 năm trước) đến tận sau này. Việc sử dụng đồ gốm từ sớm và liên tục ở Tràng An chứng tỏ rằng một trung tâm gốm sứ rất khác biệt so với nhiều trung tâm gốm sứ khác ở Việt Nam đã từng tồn tại ở đây. Khả năng thích ứng với môi trường luôn luôn biến động và việc sử dụng tài nguyên cả trên núi lẫn dưới biển và trong môi trường karst đầm lầy ven biển cũng đã làm cho người tiền sử Tràng An khác biệt hẳn so với nhiều nền văn hóa tiền sử nổi tiếng khác của Việt Nam như Hòa Bình, Đa Bút, Quỳnh Văn hoặc Cái Bèo. Có lẽ đó cũng chính là tiền đề để Hoa Lư, với địa hình karst vô cùng hiểm trở nhưng lại thuận lợi cho việc phòng thủ, trở thành kinh đô đầu tiên của nhà nước Việt Nam phong kiến tập quyền với những dấu ấn đặc sắc của 3 triều đại Đinh, Lê và Lý từ hơn 1.000 năm trước.

Xung quanh khu du lịch Tràng An được bao bọc bởi sông và núi

Tràng An là thí dụ điển hình về truyền thống cư trú của loài người, truyền thống sử dụng đất hoặc sử dụng biển đặc trưng cho một nền văn hóa hoặc quá trình tương tác giữa con người với tự nhiên đang trở nên dễ bị tổn thương dưới tác động của những thay đổi không thể đảo ngược. Cách đây 5.000-6.000 năm trước, có 1 trận động đất lớn ở Tràng An và người Việt cổ ở Tràng An đã trải qua nhiều sự biến đổi của thiên nhiên để thích ứng và phát triển cho đến ngày nay, tạo nên một giá trị về một nền văn hóa Tràng An.